پرسشنامه سنین و مراحل  اجتماعی-عاطفی

استفاده از پرسشنامه سنین و مراحل  اجتماعی-عاطفی برای تحت نظر قرار دادن کودک از نظر رفتار های  اجتماعی-عاطفی با قابلیت پر شدن توسط والدین

 چرا از پرسشنامه سنین و مراحل اجتماعی-عاطفی (ASQ-SE) استفاده می‌کنیم؟

پرسشنامه ASQ-SE یک ابزار استاندارد برای غربالگری تکاملی اجتماعی-عاطفی کودکان است که توسط متخصصان طراحی شده است. تحقیقات نشان می‌دهد استفاده از این پرسشنامه به دلایل زیر ضروری است:

1. شناخت زودهنگام مشکلات عاطفی-اجتماعی:

   • کودکانی که در شرایط نامساعد (مانند فقر) رشد می‌کنند، بیشتر در معرض اضطراب، افسردگی و رفتارهای غیراجتماعی قرار دارند.

   • غربالگری به موقع کمک می‌کند تا این مشکلات قبل از تشدید شناسایی شوند.

2. ارتباط تجربیات محیطی با تکامل مغز:

   • مطالعات علوم اعصاب ثابت کرده‌اند که تجربیات اولیه (مثل تعاملات مثبت یا محیط غنی) تأثیر مستقیم بر تکامل مغز کودک دارند.

   • دوران‌های حساس رشد مغز (نمودار زیر) نشان می‌دهد که مداخلات به‌موقع چقدر می‌توانند سرنوشت‌ساز باشند.

3. پشتوانه علمی:

   • نویسندگان این پرسشنامه با اتکا به شواهد پژوهشی، آن را به‌عنوان یک ابزار معتبر برای سنجش رشد اجتماعی-عاطفی معرفی کرده‌اند.

تکامل مغز و غربالگری اجتماعی-عاطفی در کودکان: چرا و چگونه؟

۱. مراحل کلیدی تکامل مغز و اعضای بدن

• قبل از تولد: تکامل اعضای بدن از سه ماه پیش از تولد آغاز می‌شود.

• حس‌ها:

  • مسیرهای بینایی و شنوایی تا ۳ ماهگی به حداکثر رشد می‌رسند.

  • زبان در ۸ تا ۹ ماهگی به اوج خود می‌رسد.

• شناخت: عملکردهای شناختی (مانند حل مسئله) تا ۲ سالگی به شدت توسعه می‌یابند.

• نتیجه: دریافت تحریک‌های محیطی مناسب در این دوره‌های حساس، تأثیر مادام‌العمر بر رشد مغز دارد.

---

۲. مدل‌های فلسفی و علمی تأثیر محیط بر تکامل کودک

۱. مدل تراکنشی (Transactional):

• ارتباط دوطرفه و پویا بین کودک و محیط (والدین، جامعه).

• مثال: واکنش والدین به گریه نوزاد، بر رشد عاطفی او تأثیر می‌گذارد.

۲. مدل اکولوژیک (Ecological):

• رشد کودک در چند لایه (خانواده، مدرسه، جامعه) شکل می‌گیرد.

۳. مدل یادگیری اجتماعی (Social Learning):

• ترکیبی از رفتارگرایی و شناخت – کودکان از طریق تعاملات روزانه یاد می‌گیرند.

۴. نظریه پیاژه و گسل:

• تأکید بر تعامل ژنتیک و محیط در رشد شناختی-عاطفی.

۳. چرا غربالگری اجتماعی-عاطفی کودکان حیاتی است؟

• تشخیص زودهنگام = مداخله مؤثر:

  • کودکانی که در معرض اختلالات اجتماعی-عاطفی هستند (مثل اضطراب، پرخاشگری)، اگر زود شناسایی شوند، پاسخ بهتری به درمان می‌دهند.

• پیشگیری از مشکلات آینده:

  • اختلالات درمان‌نشده در کودکی، با بزهکاری نوجوانی و مشکلات روانی بزرگسالی مرتبط هستند.

• هشدار پژوهشی:

  یافته‌ها نشان می‌دهند یادگیری نادرست اجتماعی در کودکی، به اختلالات پایدار در بزرگسالی منجر می‌شود.

 غربالگری اجتماعی-عاطفی چیست

غربالگری اجتماعی-عاطفی کودکان: اهمیت، روش‌ها و دقت تشخیص

۱. غربالگری اجتماعی-عاطفی چیست؟

• تعریف:
  یک فرآیند کوتاه و ساختاریافته برای شناسایی کودکانی که نیاز به ارزیابی عمیق‌تر در زمینه رشد اجتماعی-عاطفی دارند.

• هدف اصلی:

  • تشخیص زودهنگام مشکلات (مانند اضطراب، پرخاشگری، یا تأخیر در تعاملات اجتماعی).

  • برنامه‌ریزی مداخلات به‌موقع برای بهبود نتایج تکاملی.

۲. ابزار غربالگری: پرسشنامه سنین و مراحل اجتماعی-عاطفی (ASQ-SE)

• ویژگی‌های کلیدی:

  • طراحی آسان و کاربرپسند برای والدین/مراقبان.

  • تکمیل توسط والدین (بر اساس مشاهدات روزانه از رفتار کودک).

  • تصحیح خطاهای گزارش‌دهی:

    • کاهش تمایل والدین به گزارش اغراق‌آمیز یا کم‌گویی.

• کاربردها:

  • هم به عنوان غربالگری اولیه و هم پایش مستمر رشد کودک.

  • کمک به تصمیم‌گیری برای ارجاع به متخصصان یا ارائه خدمات حمایتی.

۳. چرا مشارکت والدین حیاتی است؟

• فرضیه پایه:

  اکثر والدین قادرند با اطلاعات مناسب، رفتار کودک خود را به‌درستی ارزیابی کنند.

• پشتوانه علمی:

  • مطالعات نشان می‌دهند گزارش والدین به اندازه روش‌های دیگر (مثل مشاهده بالینی) دقیق است.

  • نمونه:

    • شناسایی ۷۰-۸۰٪ کودکان با اختلالات تکاملی.

    • شناسایی ۸۰-۹۰٪ کودکان با مشکلات سلامت روان.

۴. مزایای استفاده از ASQ-SE

۱. تقویت رابطه والدین-معلمان:

• ایجاد زبان مشترک برای بحث درباره رفتار کودک.
  ۲. پایش مستمر:

• رصد تغییرات اجتماعی-عاطفی کودک در طول زمان.
  ۳. هزینه-اثربخشی:

• کاهش نیاز به ارزیابی‌های پرهزینه برای همه کودکان.

۵. دقت و اعتبار ابزار

• نرخ تشخیص صحیح:

  اختلالات	دقت تشخیص
  تکاملی	۷۰-۸۰٪
  سلامت روان	۸۰-۹۰٪

• تصحیح سوگیری‌ها:

  • پرسشنامه‌ها برای کاهش خطای گزارش والدین بهینه‌سازی شده‌اند. 

پرسشنامه سنین و مراحل اجتماعی-عاطفی (ASQ-SE): ساختار و نحوه اجرا

۱. زمان‌بندی و تعداد پرسشنامه‌ها

• ۸ مرحله غربالگری در سنین:

  • ۶ ماهگی • ۱۲ ماهگی • ۱۸ ماهگی • ۲۴ ماهگی

  • ۳۰ ماهگی • ۳۶ ماهگی • ۴۸ ماهگی • ۶۰ ماهگی

• تعداد سوالات: ۱۹ تا ۳۳ سوال امتیازدار در هر پرسشنامه.

۲. سیستم نمره‌دهی

• نمره بالا ➔ نشانگر احتمال مشکل در رشد اجتماعی-عاطفی.

• نمره پایین ➔ نشانه سلامت روانی و اجتماعی کودک.

۳. سوالات اضافی (بدون امتیاز)

• موارد بررسی:

  • عادات خوردن، خوابیدن، توالت رفتن.

  • نگرانی‌های کلی والدین.

  • رفتارهای لذت‌بخش کودک از دید والدین.

• هدف: دریافت اطلاعات کیفی برای تکمیل ارزیابی.

۴. تفسیر نتایج و اقدامات بعدی

• نمره بالا: نیاز به ارزیابی تخصصی توسط روانشناس یا متخصص اطفال.

• نمره پایین: ادامه پایش دوره‌ای طبق برنامه.

مثال کاربردی:

• کودک ۱۸ ماهه با نمره بالا در "خودتنظیمی":

  • ممکن است در مدیریت هیجانات (مثل عصبانیت) مشکل داشته باشد.

  • پیشنهاد: مداخلات ساده مانند بازی‌های تنظیم هیجان.

۵. مزایای ASQ-SE

 کاربردی برای والدین: بدون نیاز به تخصص روانشناسی.
 پوشش گسترده سنی: از ۶ ماهگی تا ۵ سالگی.
 ترکیب داده‌های کمی و کیفی: با سوالات امتیازدار و توصیفی.

فرم بررسی ASQ  اجتماعی-عاطفی

• در صورتی که کودک بین سه ماه و ۰ روز تا ۸ ماه و ۲۹ روز باشد از تست شش ماهگی استفاده می کند
• در صورتی که کودک بین نه ماهه و ۰ روز تا ۱۴ ماه و ۲۹ روز باشد از تست دوازده ماهگی استفاده می شود
• در صورتی که کودک بین ۱۵ ماه و ۰ روز تا ۲۰ ماه و ۲۹ روز باشد از تست ۱۸ ماهگی استفاده می شود
• در صورتی که کودک بین ۲۱ ماه و ۰ روز تا ۲۶ ماه و ۲۹ روز باشد از تست ۲۴ ماهگی استفاده می شود
• در صورتی که کودک بین ۲۷ ماه و ۰ روز تا ۳۲ ماه و ۲۹ روز باشد از تست ۳۰ ماهگی  استفاده می شود
•  در صورتی که کودک بین ۳۳ ماه و ۰ روز تا ۴۱ ماه و ۲۹ روز باشد از تست ۳۶ ماهگی  استفاده می شود
•  در صورتی که بین ۴۲ ماه و ۰ روز تا ۵۳ ماه و ۲۹ روز باشد از تست ۴۸ ماهگی  استفاده می شود
• در صورتی که ۵۴ ماه و ۰ روز تا ۶۵ ماه و ۲۹ روز باشد از تست ۶۰ ماهگی  استفاده می شود